مقاله :نیازمندیهای زیر ساختی در بانکداری الکترونیک

چکیده:

بانکداری الکترونیک به عنوان رهاورد عصر اطلاعات می‌تواند جامعه را با شبکه بانکداری کشور هماهنگ و همراه کند. از طرفی بستر پیاده‌سازی بانکداری الکترونیک ، جامعه‌ای است با نیازهای بسیار.بانکداری الکترونیک در سطوح کلان موجبات رشد و انضباط اقتصادی در رشد و صرفه‌جویی‌های ملی را فراهم می‌آورد.همچنین داشتن جامعه‌ای سالم در گرو داشتن اقتصادی سالم و دور از شبهات و بی‌اعتمادی است.

بانکداری الکترونیک و مزایای آن حاصل بنایی است که روی یک زیرساخت منسجم ایجاد شده باشد. مواردی همچون؛ جلوگیری از رخنه های امنیتی، محدود نمودن دسترسی ها به استفاده کنندگان مجاز سیستم، کنترل و تصدیق هویت طرفین، رعایت محرمانه بودن اطلاعات برای کاربران،  غیر ممکن ساختن دسترسی غیر مجاز به سیستم و پایگاه داده مرکزی بانک در زمینه امنیت و همچنین آموزش عمومی در رسانه های صوتی و تصویری و استفاده از تبلیغات، آموزش در مدارس و دانشگاهها، آموزش کارمندان و متصدیان امور بانکی و استفاده از روش های الزام آور در زمینه رفع مشکل پذیرش و نهایتاً رفع مشکل در زیر ساخت های مخابراتی از جمله نیازمندیهای زیرساختی و قابل توجه در زمینه بانکداری الکترونیک میباشد.

مقدمه

در دنیای رقابتی امروز تنها سازمان هاوشرکت هایی میتوانند به رقابت بپردازند و به ایجاد سودآوری دست بزنندکه بتوانند به نیازمندیهای مشتریان خودتوجه کنند و بتوانند دراین راستا  رضایتمندی آنها را فراھم نمایند،که این مساله خود موجب ایجاد وفاداری مشتریان به محصولات و خدمات ارائه شده آن سازمان و شرکت می گردد. بانک نیز به عنوان سازمانی که در دنیای امروز نقش بسیارمهمی را دراقتصاد و شکوفایی کشورایفامی نماید بایستی درجهت بررسی نیازمندیهای مشتریان درخدماتی که به مشتریان ارائه میدهدگام های موثرو مفیدی رابر دارد. یکی از این سیستم های خدمات رسانی باتوجه به رشد و توسعه سیستمهای الکترونیکی وتجارت الکترونیکی، بانکداری الکترونیکی میباشد. بررسی نیازمندی مشتریان دربانکداری الکترونیکی و خدماتی که این سیستم نوین توسط خودپردازها، سایتهای اینترنتی بانک ها، تلفن بانک ها و موبایل بانک به مشتریان خود ارائه میدهد، این فرصت را برای بانک ها ایجاد می نمایدکه بتواند دراین راستا خدمات بهترو موثرتری  را به مشتریان خود ارائه دهد و بتواند میزان رضایتمندی واعتماد آن ها رابه این سیستم جدید و نوین درخدمات رسانی به مشتریان  افزایش دهد .

تعریف بانکداری الکترونیک:

بانکداری الکترونیکی عبارت است از استفاده از فناوری های پیشرفته نرم افزاری وسخت افزاری مبتنی برشبکه ومخابرات برای تبادل منابع واطلاعات مالی به صورت الکترونیکی که می تواند باعث حذف نیاز به حضور فیزیکی مشتری در شعب بانکها شود.

 ● سیستم های بانکداری الکترونیکی

این سیستم ها در سه سطح به مشتریان سرویس دهی می کنند

1) اطلاع رسانی: این سطح ابتدایی ترین سطح بانکداری الکترونیکی اینترنتی است۰بانک اطلاعات مربوط به به خدمات وعملیات خود را از طریق شبکه های ارتباطی دولتی وخصوصی فراهم می کند.

 2) ارتباطات: این سطح امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی ومشتری را فراهم می آورد. ریسک این سطح در بانکداری الکترونیک بیشتر از سطح سنتی است.

3) تراکنش: این سیستم متناسب با نوع اطلاعات وارتباطات خود از بالاترین میزان ریسک برخوردار است۰دراین سطح مشتری در یک ارتباط متقابل قادر است تا عملیاتی چون صورتحساب،صدور چک،انتقال وجه وارایه صورت حساب را انجام دهد.
● شاخه های بانکداری الکترونیک برحسب نیازهای بازار بانکداری الکترونیک

۱)بانکداری اینترنتی

۲) بانکداری مبتنی برتلفن همراه وفناوری های مرتبط با آن

۳) بانکداری تلفنی

۴) بانکداری مبتنی بر نمابر

۵) بانکداری مبتنی بر دستگاههای خودپرداز

۶) بانکداری مبتنی بر پایانه های فروش

۷) بانکداری مبتنی برشعبه های الکترونیکی

خلاصه مزایای بانکداری الکترونیک

1.       امکان دسترسی مشتریان به دریافت خدمات بانکی بدون حضور فیزیکی با ارتباطات ایمن.

2.       استفاده از اینترنت برای ارائه عملیات و سرویس‌های بانکی و اعمال تغییرات انواع حسابهای مشتری.

3.       ارائه مستقیم خدمات و عملیات بانکی جدید و سنتی به مشتریان از طریق کانال‌های ارتباطی متقابل الکترونیک.

دلایل عدم رشد مناسب  بانکداری الکترونیکی

· نبود زیرساخت‌های مناسب مخابراتی و امنیتی

·میزان کم آگاهی مشتریان

· ضعف متخصصان فناوری ارتباطات و اطلاعات

از جمله دلایل رشد کم بانکداری الکترونیکی در ایران میباشد.

مشکلات مخابراتی یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها درزمینه بانکداری الکترونیک میباشد و افزایش پهنای باند، ایجاد فیبرنوری و حذف مقررات محدود کننده از جمله عوامل برطرف کننده این مشکلات میباشد.

همچنین وظیفه متخصصان این است که متناسب با نیازمندی‌های بانکداری اسلامی "Core Banking" بومی طراحی کنند.

گستره جهانی

براساس گزارش تحقیقاتی موسسه Data Monitor (مرکز تجزیه و تحلیل اطلاعات بانکداری در اروپا) آمار استفاده کنندگان از سیستم‌های بانکداری الکترونیک در هشت کشور فرانسه، آلمان، هلند، اسپانیا، سوئد، سوئیسو انگلیساز ۴.۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۹ به حدود ۲۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۴ رسیده است. در سال ۲۰۰۵ بیش از ۷۵ درصد شرکتهای فعال در کشورهای توسعه یافته حداقل یکی از خدمات بانکداری الکترونیکی استفاده می‌کنند.

از جمله عوامل موثر بر توسعه بانکداری الکترونیک در این زمینه میتوان به موارد ذیل اشاره نمود.

1.امنیت حساب کاربران

2.امکان مراجعه به بانک در هر زمان ومکان

زیر ساخت های مورد نیاز بانکداری الکترونیک

اولین نیاز، زیرساخت‌های فنی مخابرات است که به هر حال نیاز است کل کشور یک شبکه پایدار و آنلاین باشد و زیرساخت دیگر مسائل حقوقی است یعنی نقل و انتقال مجازی پول و اعتبار بار حقوقی مضاعفی را ایجاد می‌کند که باید زیرساخت مناسب آن فراهم شود. یکی دیگر از زیرساخت‌ها بحث‌های فرهنگی و آموزشی است که باید با برنامه دنبال شود. اما اینها با هم تعاملات متقابل دارند. اگر زیرساخت شبکه ما کامل نباشد، ممکن است در جاهایی به امنیت و اعتماد عمومی لطمه وارد شود و از طرفی اگر نگاه‌ها و نگرش‌های حقوقی ما برقرار نشود، ممکن است بر اعتماد عمومی جامعه اثر منفی بگذارد. حال اگر تمام این موارد درست باشد اما مردم ما توانایی استفاده از آن را نداشته باشند، مطمئنا مردم و شبکه بانکی سود بهینه را از این روند نبرده‌اند. اینها در واقع یک چرخه هستند تا یک نظام بانکی نوین را پیاده کنند.

ضرورت گسترش زیرساخت‌های بانکداری الکترونیکدرطرح تحول نظام بانکی کشور

در حال حاظر تجدید نظر بر روی قانون پولی و بانکی و بانکداری بدون ربا مد نظر بانک مرکزی است، همچنین  قانون پولی و بانکی کشور مصوب سال 51 و قانون بانکداری بدون ربا مصوب سال 62 است.

 از تصویب اولین قانون، حدود 40 سال و از تصویب قانون دوم حدود 30 سال می‌گذرد، قرار است که یک تجدید نظر اساسی بر روی این دو قانون صورت گیرد، در نتیجه تسهیلات بیشتری در فعالیت‌های بانکی مطابق با شرایط امروز جامعه ایجاد خواهد کرد.

اگر قانون جدید در بانک مرکزی نهایی شود، تحولی قابل توجه در زمینه فعالیت‌های بانکی ایجاد خواهد کرد. مراکز خدمات دولتی در حال اتصال به بانکداری الکترونیک هستند و  بسیاری از پرداخت‌ها می‌تواند از طریق بانکداری الکترونیک صورت گیرد و هنوز جا برای اینکه بخش عمده پرداخت‌ها از طریق بانکداری الکترونیک انجام شود، وجود دارد.

رسمیت یافتن امضای دیجیتال در کشور از نظر بانکداری الکترونیک ایران به حد کشورهای پیشرفته رسیده است.

 بانکداری الکترونیک در چند سال گذشته با توجه دولت و مسوولان و فراهم شدن زیرساخت‌های لازم رشد سریعی داشته است، به طوری که تراکنش‌های بانکی با رشد 30 تا 40 درصدی همراه بوده است.تجارت الکترونیک برای کشور مزیت‌های زیادی را به همراه دارد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که انجام تراکنش‌های بانکی از طریق اینترنت، هزینه‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.

مخابرات نیز زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده که از طریق آن حجم تراکنش‌های بانکداری الکترونیک افزایش می‌یابد،  همچنین بانک مرکزی باید سرعت خود را در فراهم کردن زیرساخت‌های لازم افزایش دهد.